(أَ لَمْ تَرَوْا أَنَّ اللّهَ سَخَّرَ لَكُمْ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي اْلأَرْضِ وَ أَسْبَغَ عَلَيْكُمْ نِعَمَهُ ظاهِرَةً وَ باطِنَةً وَ مِنَ النّاسِ مَنْ يُجادِلُ فِي اللّهِ بِغَيْرِ عِلْم وَ لا هُدًى وَ لا كِتاب مُنير);(1)

  «آيا ندانسته اند كه خدا آنچه را كه در آسمان ها و زمين است، مسخّر شما ساخته و نعمت هاى ظاهر و باطن خود را بر شما تمام كرده است؟ و برخى از مردم درباره خدا بى آنكه دانش و رهنمود و كتابى روشن داشته باشند، به مجادله بر مى خيزند».

تفسير آيه

  خداوند در اين آيه به انسان ها خطاب كرده و نعمت هاى بى پايان خويش را به آنان گوشزد مى كند: آيا شما به آسمان ها و زمين نگاه و در نظام شگرف آن تأمل نمى كنيد كه خداى متعال چگونه سراپاى عالم را مسخّر و محكوم اين نظام كرده است تا انسان (شريف ترين عضو آن) پديد آيد و با استفاده از نعمت ها به كمال برسد. خداوند در اين امر سنگ تمام گذاشت و نعمت هاى ظاهرى و باطنى را براى شما گسترش داده و تمام كرده است. «نعمت» براى چيزى استعمال مى شود كه با طبع و وجود آدمى سازگار باشد. «نعمت»هاى خدا هم «ظاهرى» است كه انسان به راحتى آنها را حس و درك مى كند; (مانند اعضاى بدن، سلامتى و رزق پاك و طيب، و هم «باطنى» است (مانند: شعور و اراده و عقل). هر چند لطف الهى بسيار روشن و غير قابل انكار است ولى باز گروهى از مردم به جدال و ستيز در برابر حق بر مى خيزند و بى آنكه داراى دانش و يا علمى باشند، به انكار حقيقت مى پردازند. اينان بدون تكيه بر حجت هاى قابل اعتمادى مانند علم و عقل، حقايق و الهام هاى الهى و كتاب هاى آسمانى به مجادله روى مى آورند و مى خواهند حقيقت و واقعيت را منكر شوند!

تأويل آيه

  يكى از مصاديقى كه براى «نعمت ظاهر» و «نعمت باطن» ذكر شده «امام ظاهر» و «امام غايب» است. محمد بن زياد ازدى مى گويد:

  «سَأَلْتُ سَيِّدى مُوسى بنَ جَعفَر(عليه السلام)عَنْ قَول اللّهِ عَزَّوَجَلَّ: (وَأَسبَغَ عَلَيْكُمْ نِعمَهُ ظاهِرَةً و باطِنَة)فقال(صلى الله عليه وآله): اَلنِعمَةُ الظاهِرَةُ الاِمامُ الظاهِر وَالباطِنَةُ الامامُ الغايِبُ فَقُلْتُ لَهُ وَيَكُونُ فى الاَئِمَةِ مَن يَغيِبُ؟ قالَ: نَعَم يَغيبُ عَنْ ابصارِالنّاسِ شَخصُهُ وَلايَغيبُ عَنْ قُلُوبِ المُومِنينَ ذِكرُه وَهُوَ الثانِى عَشَر مِنّا يسهلَ اللّهُ لَهُ كُلَّ عَسير و يُذَلِّلُ لَهُ كُلَّ صَعْب وَيُظْهِرُ لَهُ كُنُوزَ الارضِ وَيُقَرِّبُ لَهُ كُلَّ بَعيد وَ يَبيرُ بِه كُلَّ جَبار عَنيد وَيَهْلُكُ عَلى يَدِه كُلَّ شَيطان مريد: ذلِكَ ابنُ سَيِّدَةِ الاماءِ الَّذِى تُخفى عَلى الناسِ وِلادَتُه و لايَحِلُّ لَهُمُ تَسمِيتُه حَتى يُظهِرَهُ اللّهُ عَزَّوَجَلَّ فَيَملأُ الاَرضَ قِسطاً و َعَدلا كَما مُلِئَتْ جَوراً وَظُلما»;(2)

  از سرور خودم امام موسى بن جعفر(عليه السلام)درباره كلام خدا «وَاَسبَغَ عَلَيكم...» پرسيدم، حضرت فرمود: نعمت ظاهرى امام ظاهر است و باطنى امام غايب. گفتم: آيا در ميان ائمه كسى هست كه غايب شود؟ فرمود: آرى شخص او از ديدگان مردم پنهان مى شود، اما ياد او از قلوب مؤمنان غايب نمى شود و او دوازدهمين ما امامان است. خداوند براى او هر امر سختى را آسان و هر امر دشوارى را هموار سازد و گنج هاى زمين را برايش آشكار كند و هر بعيدى را براى وى قريب سازد و به دست وى تمامى جباران عنود را نابود كند و هر شيطان متمردى را به دست وى هلاك سازد. او فرزند سرور كنيزان است. كسى كه ولادتش بر مردمان پوشيده و ذكر نامش بر آنان روا نيست تا آن گاه كه خداى تعالى او را ظاهر ساخته و زمين را پر از عدل و داد كند; همان گونه كه از ظلم و جور پر شده باشد.

چند نكته

  1. «نعمت»، چيزى است كه موافق سرشت آدمى باشد و او را در رسيدن به كمال يارى كند. اينكه «امام غايب» به «نعمت باطنى» تشبيه شده، به اين دليل است كه هر چند غيبت او از جهتى براى انسان ها مشكلاتى را به همراه دارد; ولى از جهاتى نيز در تكامل انسان اثر خاصى دارد كه انسان ها نبايد از آن غافل شوند; مانند امتحان ويژه، پاداش فراوان و... .

  2. خداوند نظام احسن را آفريد و «نعمت امامت» را بر انسان ها تمام كرد; ولى استفاده از آن به دست خود آدمى است و او بايد بخواهد تا از آن بهره ببرد، نه آنكه جبر باشد.

  3. «امام غايب»، «نعمت» است; از اين رو بايد امكان بهره بردن از او فراهم باشد. از طرفى غيبت امام براى مؤمن، تنها پنهان بودن از چشم است، نه قلب و لذا ياد او هميشه در قلب مؤمن هست و همين عامل پويايى و تلاش او است.

  4. «امام نعمت كامل» خدا است; پس ظهور و غيبت او در اصل يارى رسانى به مردم و بهره بردن مردم از او تأثير زيادى ندارد. بر اين اساس، وجودگرامى پيامبر(صلى الله عليه وآله) و ائمه(عليهم السلام) ـ و حتى خود امام زمان(عليه السلام) ـ «امام غايب» را به خورشيد پشت ابر تشبيه كرده اند

-------------------------------------------

1. لقمان (31)، آيه 20.

2. اسراء (17)، آيه 71.

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: